ΕΜΠΟΡΟΙ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ – ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ

Το εμπόριο μεταχειρισμένων αυτοκινήτων αποτελεί έναν ιδιαίτερα δυναμικό και ταυτόχρονα σύνθετο κλάδο της αγοράς , ο οποίος υπόκειται σε ένα εξειδικευμένο φορολογικό πλαίσιο. Στο πλαίσιο αυτό , το ειδικό καθεστώς ΦΠΑ του Άρθρου 45 του Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας διαδραματίζει κομβικό ρόλο , προσφέροντας μία εναλλακτική φορολογική αντιμετώπιση για τις επιχειρήσεις που εμπορεύονται μεταχειρισμένα αγαθά , όπως τα αυτοκίνητα. 

Πάμε να δούμε παρακάτω αναλυτικότερα τα κυριότερα σημεία που εφιστούν την προσοχή των επιχειρηματιών και επαγγελματιών του κλάδου.

1) Τι νομικό τύπο να επιλέξω;

Για την οικονομία της ανάλυσης και την στόχευση της αρθογραφίας αυτής , δεν είναι δυνατή η ανάλυση του κάθε νομικού τύπου επιχείρησης με τα θετικά και τα αρνητικά , ωστόσο παρακάτω δίνονται δύο σενάρια που συνίστανται. 

α) Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε) : Η πλέον ενδεδειγμένη και διαδεδομένη μορφή επιχείρησης , με περισσότερη ευελιξία και λιγότερα διαχειριστικά κόστη από τις Ε.Π.Ε και Α.Ε , αλλά και με σημαντική νομική κάλυψη.

β) Ομόρρυθμη Εταιρεία (Ο.Ε) : Πιο απλή με ακόμα λιγότερα διαχειριστικά κόστη και διαδικασίες , ωστόσο με λιγότερη νομική κάλυψη σε θέματα ευθυνών.

Από τα δύο σενάρια άνωθεν , αυτή που προηγείται είναι η Ι.Κ.Ε , ωστόσο η ανάλυση του προφιλ των επιχειρηματιών , η ποσοτικοποίηση των επαγγελματικών-οικονομικών τους στόχων καθώς και ο καταλληλότερος ανά περίπτωση φορολογικός σχεδιασμός είναι αυτός που καθορίζει την τελική επιλογή του νομικού τύπου. 

Σε κάθε περίπτωση , συνίσταται ο διπλογραφικός τύπος τήρησης των βιβλίων , λόγω της ιδιαιτερότητας του κλάδου , ακόμα και αν στην Ο.Ε δεν είναι υποχρεωτικός.

2) Ψηφιακό Πελατολόγιο Οχημάτων : είμαι υπόχρεος;

Με την Α.1057/2025 (ΦΕΚ Β 1828 / 14.04.2025) καθορίζονται οι υπόχρεες επιχειρήσεις , ενώ γίνεται ανάλυση ανα ΚΑΔ δραστηριότητας. Με μία πρώτη ματιά , είναι φανερό ότι το εμπόριο αυτοκινήτων δεν συγκαταλέγεται στις υπόχρεες οντότητες , ωστόσο τυχόν παρεπόμενες υπηρεσίες (όπως ενοικίαση) ενδέχεται να δημιουργήσουν μία επιπλέον υποχρέωση , όπως είναι το ψηφιακό πελατολόγιο οχημάτων.

3) Φορολογία Εισοδήματος : τι έξοδα μπορώ να βάλω;

Σχετικά με τη Φορολογία Εισοδήματος , ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ : Νόμος 4172/2013) είναι σαφής και ξεκάθαρος , με το Άρθρο 22 του προαναφερθέν νόμου να αναφέρει ρητά ότι αναγνωρίζονται προς έκπτωση από το εισόδημα όλα τα έξοδα που πραγματοποιούνται για τους σκοπούς και το συμφέρον της επιχείρησης.

4) Φ.Π.Α : Ειδικό Καθεστώς μεταχειρισμένων αυτοκινήτων

Το κλειδί ως προς την κερδοφορία μιας εταιρείας εμπορίας μεταχειρισμένων οχημάτων είναι ο Φ.Π.Α. Στο κομμάτι των εμπορικών και οικονομικών αποφάσεων που καλείται να πάρει ο επιχειρηματίας , θεωρείται ζωτικής σημασίας να είναι κατανοητό το κομμάτι του Φ.Π.Α , με στόχο την αποδοτικότερη εφαρμογή του από την επιχείρηση.

Πάμε όμως να δούμε αναλυτικά όλες τις περιπτώσεις :

• Το πρώτο και σημαντικότερο ζήτημα είναι να υπάρξει η πληροφόρηση ποιο μεταφορικό μέσο θεωρείται (για φορολογικούς σκοπούς) καινούριο και ποιο μεταχερισμένο και τι σημαίνει αυτό στην πράξη.

Σύμφωνα με τον Νόμο 2859/2000 , Άρθρο 11 , Παράγραφος 4 , τα χερσαία οχήματα με κινητήρα κυβισμού άνω των 48 κυβικών εκατοστών ή ισχύος άνω των 7,2 KW , τα οποία προορίζονται για την μεταφορά προσώπων ή εμπορευμάτων , θεωρούνται μεταχειρισμένα μεταφορικά μέσα αρκεί : 

α) η παράδοση των χερσαίων μεταφορικών μέσων να έχει γίνει τουλάχιστον 6 μήνες από την ημερομηνία έναρξης της 1ης κυκλοφορίας και

β) να έχουν διανύσει πάνω από 6.000 χλμ.

Αν δεν πληρούνται σωρευτικά όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις , τότε τα μεταφορικά μέσα θεωρούνται (για φορολογικούς σκοπούς) καινούρια και όχι μεταχειρισμένα.

• Και γιατί είναι σημαντικό αυτό στην πράξη;

Είναι σημαντικό διότι από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης , έχει θεσμοθετηθεί το ειδικό καθεστώς μεταχειρισμένων οχημάτων (πρώην και γνωστό ως Άρθρο 45 , Νόμος 2859/2000 , νυν Άρθρο 52, Νόμος 5144/2024) , όπου είναι ευνοϊκότερος ο Φ.Π.Α για τους εμπόρους που έχουν ενταχθεί στο καθεστώς αυτό.

Στην ουσία , δηλαδή , με το ειδικό καθεστώς μεταχειρισμένων υπολογίζεται ο Φ.Π.Α πάνω στο περιθώριο κέρδους (Αξία πώλησης μείον αξία αγοράς) και όχι επί της αξίας πώλησης , όπου είναι το σύνηθες. Κοινώς , ΦΠΑ στο κέρδος και όχι στην αξία πώλησης!

• Τι είναι το Ειδικό Βιβλίο πώλησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων;

Η εταιρεία – έμπορος που έχει ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς μεταχειρισμένων οχημάτων (Φ.Π.Α στο κέρδος και όχι στην αξία) θα πρέπει (είναι υποχρεωτικό δηλαδή) να τηρεί το “Ειδικό Βιβλίο μεταχειρισμένων αυτοκινήτων” το οποίο μπορεί να είναι και σε excel , ωστόσο υπόκειται σε έλεγχο από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές. 

Στο βιβλίο αυτό θα πρέπει να αναγράφονται αναλυτικά όλα τα τιμολόγια αγοράς και πώλησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Επίσης , θα πρέπει να αναγράφονται και τα έξοδα επισκευής και συντήρησης για κάθε όχημα ξεχωριστά (άρα στο τιμολόγιο των προμηθευτών θα χρειάζεται να αναφέρεται ο αριθμός πινακίδας) και αυτό διότι ο Φ.Π.Α του περιθωρίου κέρδους που υπολογίζεται από το excel αυτό δε μπορεί <0 και δε συμψηφίζεται με άλλους Φ.Π.Α , αν είναι αρνητικό γίνεται αυτόματα 0. 

Στην πράξη , δηλαδή , στο ειδικόο βιβλίο μεταχειρισμένων αυτοκινήτων , η στήλη με τα οχήματα που έχουν αγοραστεί αλλά δεν έχουν πωληθεί , επέχει θέση απογραφής μιας και αποτελεί το απόθεμα (σε πλήθος αλλά και αξία) του στόλου οχημάτων της εταιρείας εμπορίας μεταχειρισμένων αυτοκινήτων.

• Πότε μπορώ να εφαρμόσω το ειδικό καθεστώς του ΦΠΑ στο κέρδος; Με συμφέρει;

Όταν το αγοραστικό κοινό (πελάτες) της εταιρείας εμπορίας οχημάτων είναι κυρίως ιδιώτες (δεν μπορούν να εκπέσουν Φ.Π.Α) και εταιρείες μη ομοειδούς αντικειμένου (π.χ το αγοράζουν για πάγιο στην εταιρεία , δεν εκπίπτουν τον Φ.Π.Α) τότε είναι πολύ σημαντική η υπαγωγή στο καθεστώς αυτό ώστε να είναι η τιμή ανταγωνιστική και να επιτευχθεί η πώληση. Αν ο πελάτης είναι εταιρεία που βάση του αντικειμένου της μπορεί να εκπέσει την αγορά αυτοκινήτου ή φορτηγού (π.χ μεταφορική εταιρεία) , τότε η τιμή θα πρέπει να είναι ακόμα πιο ανταγωνιστική (συμφέρουσα δηλαδή) για τον πελάτη , μιας και δε θα μπορεί ο πελάτης να εκπέσει τον ΦΠΑ. Επομένως , η εξέταση του αγοραστικού κοινού είναι καθοριστικής σημασίας για την υπαγωγή στο καθεστώς αυτό, όπως και η επιλογή του προμηθευτή (όπως θα δούμε παρακάτω)

• Παίζει ρόλο η ιδιότητα του προμηθευτή που αγοράζω τα μεταχειρισμένα οχήματα;

Για την ορθή εφαρμογή του ειδικού αυτού καθεστώτος , θα πρέπει να εξετάζεται αλλά και επαληθεύεται η ιδιότητα του προμηθευτή. 

Πάμε να δούμε αναλυτικά τις περιπτώσεις : 

α) αγορά από προμηθευτή (εταιρεία) που είναι και αυτή έμπορος ενταγμένη στο ίδιο φορολογικό καθεστώς (ανεξάρτητα εάν είναι από Ελλάδα ή Ε.Ε). 

Σε αυτήν την περίπτωση , που είναι και η συνηθέστερη , μπορεί να γίνει η πώληση στο εσωτερικό εφαρμόζοντας το ειδικό αυτό καθεστώς. Θα πρέπει ωστόσο να αναγράφεται από τον προμηθευτή επάνω στο τιμολόγιο η υπαγωγή του σε αυτό το καθεστώς (υπάρχει και η Εγκύκλιος ΔΕΦΚΦ Δ 1011665 ΕΞ 2016 όπου ανά χώρα της Ε.Ε αναγράφεται η ειδική εσωτερική διάταξη που θα πρέπει να αναγράφεται από τον προμηθευτή). Το ίδιο ισχύει και για τον τελικό μεταπωλητή όταν εκδίδει Τ.Π.Υ ή Α.Π.Υ. Στις συναλλαγές-αγορές από την Ε.Ε , για να υπάρξει η απαλλαγή αυτή από τον Φ.Π.Α , το τελωνείο συνήθως ζητάει περαιτέρω έγγραφα όπως άδειες κυκλοφορίας , τιμολόγια , αποδεικτικά απαλλαγών κ.ο.κ , για την εξακρίβωση της εγκυρότητας ως προς την απαλλαγή Φ.Π.Α της συναλλαγής.

β) Αν ο προμηθευτής – έμπορος δεν είναι ενταγμένος στο ειδικό αυτό καθεστώς , τότε η συναλλαγή έχει Φ.Π.Α και η μεταπώληση αυτού του οχήματος δεν μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό αυτό καθεστώς . Επομένως , θα πρέπει να εφαρμοστεί ο κανονικός συντελεστής Φ.Π.Α 24% επί της αξίας πώλησης. Στην πράξη , δε συνηθίζεται διότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συμφέρει και τους 2. Απλώς στην περίπτωση που ο προμηθευτής είναι εξωτερικού (είτε Ε.Ε είτε από Τρίτη Χώρα) τότε καταβάλλεται ο Φ.Π.Α στο τελωνείο κατά την εισαγωγή.

γ) Αν ο προμηθευτής είναι ναι μεν εταιρεία αλλά δεν είναι έμπορος (π.χ εταιρεία που το είχε σαν πάγιο στα βιβλία) , αν δεν έχει εκπέσει τον Φ.Π.Α κατά την αγορά (δηλαδή δεν είναι ομοειδούς δραστηριότητα) , τότε η πώληση μπορεί να πάει στο ειδικό καθεστώς. Ειδάλλως (αν δηλαδή το έχει εκπέσει , πχ αγορά ΦΙΧ από μεταφορική) , τότε η πώληση θα πρέπει να γίνει με το κανονικό καθεστώς Φ.Π.Α (24%).

δ) Εάν αφορά αγορά αγροτικού αυτοκινήτου από αγρότη , υπό προϋποθέσεις μπορεί η πώληση να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς περιθωρίου κέρδους Φ.Π.Α. Θα χρειαστεί , ωστόσο , να εξεταστεί κατά περίπτωση με βάση την ΠΟΛ 1186/19.07.2001.

ε) Εάν ο προμηθευτής είναι ιδιώτης (εσωτερικού) , τότε κατά την αγορά , η συναλλαγή δεν υπόκειται σε Φ.Π.Α και ο έμπορος – μεταπωλητής μπορεί να ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς πώλησης μεταχειρισμένων πάνω στο κέρδος. 

Ωστόσο , σε αυτή την περίπτωση , μιας και ο προμηθευτής – ιδιώτης είναι μη υπόχρεος έκδοσης στοιχείων , ο έμπορος – μεταπωλητής θα χρειαστεί να εκδώσει ένα παραστατικό για λογαριασμό του που ονομάζεται “Τίτλος κτήσης” το οποίο θα είναι άνευ Φ.Π.Α. Ενδεχομένως η συναλλαγή να υπόκειται σε χαρτόσημο 3,6% (πλέον μετονομάστηκε σε Ψηφιακό Τέλος Συναλλαγής)  , θα χρειαστεί να εξεταστεί εάν εφαρμόζεται η χαρτοσήμανση με βάση την περίπτωση “ε” της παραγράφου 3 , του Άρθρου 3 του Νόμου 5135/2024. Λεπτομέρεια μεν , σημαντική δε!

στ) Εάν ο προμηθευτής είναι ιδιώτης (εξωτερικού) , θα χρειαστεί να εξεταστεί κατά περίπτωση ανάλογα και των εσωτερικών διατάξεων της κάθε χώρας , θεωρώ πώς δεν συνηθίζεται τέτοια συναλλαγή.

Επομένως , μιας και οι περιπτώσεις εφαρμογής του ειδικού καθεστώτος Φ.Π.Α έχουν να κάνουν και με την ιδιότητα του προμηθευτή , καλό θα ήταν για κάθε συναλλαγή να ζητείται από την άλλη πλευρά Υπεύθυνη Δήλωση (θεωρημένη από gov.gr)  όπου θα αναφέρουν οι προμηθευτές μας την ιδιότητα που ενήργησαν σε εμάς την πώληση (ώστε ο τελικός μεταπωλητής να είναι καλυμμένος στον έλεγχο ότι εφάρμοσε σωστά το ειδικό αυτό καθεστώς).

Συνίσταται , επιπλέον , και η σύνταξη ιδιωτικού συμφωνητικού σε κάθε αγορά για τη διασφάλιση της συναλλαγής και των (εμπορικών) όρων. 

Αν ο προμηθευτής είναι ιδιώτης του εξωτερικού , είναι υποχρεωτική η σύνταξη ιδιωτικού συμφωνητικού , το οποίο μάλιστα θα πρέπει να θεωρηθεί από την Ελληνική Προξενική αρχή του κράτους πώλησης.

Συμπερασματικά , ο κλάδος εμπορίας μεταχειρισμένων αυτοκινήτων αποτελεί ένα δυναμικό και απαιτητικό πεδίο δραστηριότητας , όπου η φορολογική συμμόρφωση διαδραματίζει καίριο ρόλο στη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων αυτών. 

Η ορθή κατανόηση του ισχύοντος φορολογικού πλαισίου , συμπεριλαμβανομένων των ειδικών ρυθμίσεων του Άρθρου 45 του ΦΠΑ πάνω στο κέρδος , αποτελεί απαραίτητο εφόδιο για κάθε επαγγελματία του χώρου. Σε ένα περιβάλλον με συνεχείς μεταβολές και αυξημένες απαιτήσεις , η προσεκτική φορολογική διαχείριση δεν είναι απλώς μία ακόμα υποχρέωση , αλλά στρατηγική επιλογή για ανάπτυξη και σταθερότητα.